نقد و بررسی شریعت، طریقت و حقیقت از دیدگاه عرفاء

این رساله تحقیقی است در باره موضوع مهم شریعت و حقیقت که همواره یکی ازمهم ترین مسائل عرفان بوده و واکنش های مختلفی در باره آن صورت گرفته است. 1- عرفان و تصوف مکتبی است که در آن برای کشف حقایق هستی تلاش می شود با تکیه بر کشف و شهود ، نه برهان و استدلال. کلمه تصوف که در قرن دوم و عرفان که در قرن سوم هجری معمول گشت معمولا مترادف یکدیگر بکار می روند. اگرچه تفاوتهایی نیز برای آن ذکر کرده اند. از همان آغاز میان صوفیان کسانی بوده اند که به بهانه های مختلف نسبت به دستورات و قوانین شریعت بی اعتنایی نشان می دادند و علاوه بر علماء خود عرفا در کلمات شان به این انحراف اشاره کرده اند. عرفا و صوفیه اصل این سه واژه را از پیامبر اکرم (ص) می دانند و طبق حدیثی که به پیامبر اکرم نسبت می دهند سیر و سلوک خود را به سه مرحله شریعت، طریقت و حقیقت تقسیم نموده اند و این تقسیم در قرن چهارم هجری تحکیم شد. شریعت در لغت به معنای راهی است که در کناره رودخانه که خلایق و بهائم از آن جا آب می خورند و در اصطلاح به مجموعه دستورات و قوانین الهی اطلاق می شود. طریقت در لغت به معنای راه و روش و در اصطلاح عرفا و صوفیه به راه و روش مخصوص آنها که مشتمل بر (مقامات و احوال) است که سالک برای رسیدن به حقیقت باید از آنها بگذرد، گفته می شود و نزد بعضی از آنها طریقت همان عمل به شریعت است. حقیقت در لغت به معنای چیزی است که بطور قطع ثابت و یا در جای خود مستقر است و در اصطلاح عرفا آخرین و مهم ترین منزل سلوک از منازل سه گانه گفته می شود. در این بحث میان عرفا و صوفیه دو نظر کلی وجود دارد: 1- این سه تا مراحل و مراتب یک حقیقت اند. 2- این سه تا حقایق مختلف و جدا از یکدیگرند. عرفا ربانی و شریعت مدار طرفدار نظر اول اند. آنها معتقدند که هیچ مرحله و مقامی نیست که انسان در آن از شریعت و عبادت بی نیاز شود . ما در فصل سوم آراء و دلایل آنان نیز بحث های مربوط به آن را مورد بررسی قرار داده ایم. و در فصل چهارم آراء کسانی که معتقد به نظر دوم اند می گویند که سالک با رسیدن به حقیقت از شریعت بینیاز می شوند را آورده و مبانی شریعت گریزی و انحرافات آنان را در این زمینه مورد بررسی قرار داده ایم.